حمام کردن سنتی دیرینه در ایران پیش و پس از اسلام بوده که همه کاربری اش در تن شستن خلاصه نمی‌شده است؛ گرمابه‌ها درواقع پاتوق توده‌های مردم و محلی‌ها برای گفتگو درباره مسائل روز و در جریان اخبار قرارگرفتن، خوش وبش کردن یا عقد قرارداد‌های مهم بوده و با رسومی مانند پسندیدن دختر‌های دم بخت، تولد نوزاد، نوروز و دیگر جشن‌ها پیوند داشته است.
«خیابان» مسیری میان دو دروازه است؛ دروازه قوچان و سرخس. به گواه تاریخ هم همواره حدفاصل میان دروازه غربی تا حرم‌مطهر را «بالاخیابان» و حدفاصل حرم تا دروازه شرقی را «پایین‌خیابان» می‌خوانده‌اند؛ نام‌گذاری‌هایی که در ابتدا متأثر است از سنت‌های دینیِ دفنِ درگذشتگان. در ادامه، اما به‌مرور، این نام‌ها سر‌و‌شکل دیگری به خود گرفته است و روز‌به‌روز جاپای خود را در فرهنگ شهر محکم می‌کند.
گزارش پیش‌رو خرده‌روایت‌هایی است از رفتار اجتماعی و آداب و رسوم مردم این دیار در آغاز فصل سرد. فصلی که سرما استخوان‌سوز بود، اما محبت مردمش به یکدیگر، حکم گرمای تموز را داشت.
