شیخ بهایی
شیخ بهایی
شیخ بهائی (زاده ۸ اسفند ۹۲۵ خورشیدی در بعلبک، درگذشته ۸ شهریور ۱۰۰۰ خورشیدی در اصفهان) حکیم، فقیه، عارف، منجم، ریاضیدان، شاعر، ادیب، مورخ و دانشمند نامدار قرن دهم و یازدهم هجری است. در حدود ۹۵ کتاب و رساله از او بر جای مانده است. یونسکو در سال ۲۰۰۹ که مصادف با سال نجوم بود، نام وی را در لیست مفاخر ایران ثبت کرد. پیکر او بنابر وصیت خودش در کنار آرامگاه علیبن موسیالرضا (ع) به خاک سپرده شده است. امروزه آرامگاه وی بین مسجد گوهرشاد و صحن آزادی و رواق امام خمینی در رواقی که به یاد او نامگذاری شده، قرار دارد.
میرزا مهدی اصفهانی
میرزا مهدی اصفهانی
میرزا مهدی غروی اصفهانی (۱۳۰۳-۱۳۶۵ق)، عالم شیعه قرن چهاردهم قمری، بنیانگذار مکتب معارفی خراسان یا مکتب تفکیک. وی دانشآموخته نجف و از شاگردان میرزای نایینی بود. پس از مهاجرت در مشهد، فقه، اصول و دروس معارف را تدریس کرد و به ضدیت با فلسفه پرداخت و مکتب معارفی خراسان یا مکتب تفکیک را بنا نهاد. ابواب الهدی، اعجاز القرآن، تقریرات از آثار به جای مانده از اوست. محمود حلبی، میرزا جواد تهرانی، میرزا هاشم قزوینی، شیخ مجتبی قزوینی از شاگردان مکتب اصفهانیاند.
اصفهانی در مکتب خود میان معارف الهی و معارف بشری فرق میگذارد و به بطلان معارف بشری قائل است و فلاسفه و عارفان را گمراه میشمارد. سید جلال الدین آشتیانی، در توانایی علمی میرزای اصفهانی خدشه کرده و علت مخالفت او با فلسفه و عرفان را پریشانحالی دانسته است. میرزامهدی در ۱۹ ذیالحجه سال ۱۳۶۵ق درگذشت و در دارالضیافة حرم امام رضا دفن شد.
آیت الله سید جواد خامنه ای
آیت الله سید
جواد خامنه ای
آیتالله سیدجواد خامنهای (۱۲۷۳ - ۱۴ تیر ۱۳۶۵) ایشان روحانی سرشناس خراسان و پدر مقام معظم رهبری بود که مدتها وظیفه تدریس در حوزه علمیه مشهد و امامت جماعت مسجد صدیقیها واقع در بازار بزرگ مشهد را بر عهده داشتند. پیکر این روحانی جلیل القدر در توحید خانه (رواق پشت سر مرقد امام رضا (ع)) به خاک سپرده شده است.
سید حسن طباطبایی قمی
سید حسن طباطبایی قمی
سیدحسن طباطبایی قمی مشهور به سید حسن قمی (۱۲۹۰-۱۳۸۶ش) مجتهد و فقیه شیعی ساکن مشهد و از مبارزین علیه حکومت پهلوی بود. وی به تصویب لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی و اصلاحات ارضی در سال ۱۳۴۱شمسی اعتراض کرد. در روزهای پیش از قیام ۱۵ خرداد ۴۲ دستگیر و به همراه امام خمینی زندانی شد. وی فرزند آیتالله سید حسین قمی و برادر آیتالله سید تقی قمی است.
آیت الله علی فلسفی
آیت الله
علی فلسفی
آیتالله علی فلسفی (1299 – 1384) یکی از برجستهترین درس آموزان مکتب آیتالله خوئی و صاحب یکی از مهمترین کرسی های مقطع خارج فقه و اصول در مشهد بود و صدها تن از طلاب علاقهمند در محضر درس ایشان حاضر می شدند. پیکر ایشان پس از اقامه نماز توسط دوست دیرینش حضرت آیتالله وحید خراسانی، در رواق دارالسرور حرم مطهر و در کنار مزار آیتالله میرزا حسنعلی مروارید به خاک سپرده شد.
حبیب خراسانی
حبیب خراسانی
میرزا حبیب الله شهیدی(۱۲۶۶-۱۳۲۷ق) معروف به حبیب خراسانی، شاعر، عارف و مجتهد شیعی دوره قاجاریه. وی شاگرد میرزای شیرازی، میرزا حبیبالله رشتی و فاضل دربندی بود و از میرزای شیرازی اجازه اجتهاد دریافت کرد و مدتی مقام مرجعیت خراسان را بر عهده داشت.
در جریان نهضت مشروطه، از صدور فتوای وجوب مشروطه خودداری کرد. او توجه ویژهای به پیراستن فرهنگ شیعی از خرافات داشت و مردم را از خرافات و برخی آیینها نظیر شبیهسازی صحرای کربلا منع میکرد. چند مدیحه در فضائل رسول اکرم (ص)، حضرت علی (ع) و امام مهدی(ع) از آثار اوست. مزار حبیب خراسانی در حرم امام رضا (ع) است.
سید هاشم میردامادی نجفآبادی
سید هاشم میردامادی نجفآبادی
سید هاشم میردامادی نجفآبادی(۱۲۶۵-۱۳۳۹ش) روحانی مجتهد شیعه است که در قیام مسجد گوهرشاد مشهد حضوری فعال داشته است.
میردامادی در نجف نزد آخوند خراسانی، میرزای شیرازی و میرزای نائینی شاگردی کرد و از سید احمد کربلایی، سید مرتضی کشمیری و میرزا جواد ملکی تبریزی در مباحثی اخلاقی و عرفانی بهره برد. او سپس به ایران مهاجرت کرد و در مسجد گوهرشاد درس تفسیر میگفت خلاصة البیان مکتوب درسهای اوست. او در واقعه مسجد گوهرشاد ابتدا به سمنان و سپس ری تبعید شد.
محمد واعظزاده خراسانی داماد وی بود. میردامادی پدربزرگ مادری سید علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی ایران است.
سید جلال الدین آشتیانی
سید جلال الدین
آشتیانی
سید جلالالدین میری آشتیانی (زاده ۱۳۰۴ خورشیدی در آشتیان؛ در گذشته ۳ فروردین 1۳۸۴ در مشهد) استاد فلسفه اسلامی است که دارای آثاری ارزشمند در فلسفه و عرفان اسلامی می باشد. پیکر پاک استاد در صحن آزادی حرم مطهر ثامنالحجج به خاک سپرده شده است.
علامه محمد تقی جعفری
علامه محمد تقی
جعفری
استاد علامه محمد تقی جعفری در سال 1304 خورشیدی در شهر تبریز متولد شد و پس از تحصیلات عالیه علوم اسلامی در شهر تبریز، تهران، قم و نجف اشرف در محضر آیات عظام، میرزا فتاح شهیدی، شیخ محمدرضا تنکابنی، شیخ کاظم شیرازی، سید عبدالهادی شیرازی، سید ابوالقاسم خویی و سیدمحسن حکیم کسب فیض کرد. وی علاوه بر خواندن دروس معمول حوزه از جمله فقه و اصول و... برای اینکه بداند فیزیک نظری چیست از نوههای مرحوم کاشفالغطاء که در نجف بودند استفاده میکرد و برای یادگیری مباحث نظری ریاضی به «احمد امین» صاحب کتاب «التکامل فیالاسلام» که در کاظمین بود مراجعه میکرد. علامه محمد تقی جعفری بر اثر بیماری در تاریخ 25 آبان ماه سال 1377 به رحمت ایزدی پیوست و در مشهد مقدس در رواق دارالزهد واقع در حرم مطهر امام رضا(ع) به خاک سپرده شد.
ابوالقاسم خزعلی
ابوالقاسم خزعلی
ابوالقاسم خزعلی (۱۳۰۴–۱۳۹۴ش) فقیه، خطیب و از روحانیان سیاستمدار. وی از فعالان در انقلاب اسلامی ایران و از شخصیتهای شاخص نظام جمهوری اسلامی ایران بود. مشارکت در تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی و نیز عضویت در شورای بازنگری قانون اساسی، شورای نگهبان، مجلس خبرگان رهبری و مجمع تشخیص مصلحت نظام جزو مناصب او در جمهوری اسلامی بوده است. او مؤسس و مسئول بنیاد بینالمللی غدیر و هم چنین از بنیانگذاران مجمع جهانی اهلبیت بود. خزعلی از شاگردان آیتالله بروجردی و امام خمینی در فقه و اصول و شاگرد علامه طباطبایی در فلسفه اسلامی بود. تفسیر دو جلدی انوار جاودان از آثار اوست.
حسنعلی نخودکی اصفهانی
حسنعلی نخودکی اصفهانی
حسنعلی نخودکی اصفهانی (۱۲۷۹-۱۳۶۱ق)، عالم و عارف امامی قرن سیزدهم و چهاردهم هجری قمری، مشهور به داشتن کرامت و استجابت دعا.
وی از محضر جهانگیرخان قشقایی، آخوند ملا محمد کاشی و سید محمد کاظم طباطبائی یزدی بهره برد و پس از آن، تهذیب نفس و ریاضتهای شرعی را با نظر شخصیتهایی چون سید جعفر حسینی قزوینی و سید مرتضی کشمیری در پیش گرفت.
او در کنار فلسفه، فقه، اصول، تفسیر و ریاضی، بر علوم غریبه هم تسلط داشت. وی صوفی مسلک بود و اعتقاد داشت صورت کامل تصوف در اسلام به ظهور رسیده است.
علامه طهرانی
علامه طهرانی
سید محمدحسین حسینی طهرانی (۱۳۴۵-۱۴۱۶ق) معروف به علامه طهرانی از شاگردان علامه طباطبایی و از عالمان شیعه در قرن چهاردهم و پانزدهم هجری قمری است. در عرفان خود را شاگرد سید هاشم حداد میخواند و کتاب روح مجرد را برای معرفی و پاسداشت او نگاشت و حداد را «انسان کامل» میدانست.حسینی طهرانی بیش از ۵۵ جلد کتاب نگاشته که بیشتر آن در سه مجموعه اللهشناسی، امامشناسی و معادشناسی جمعآوری شده است. وی همچنین کتابهایی درباره فاطمه دختر پیامبر اسلام، احیای حکومت اسلامی، تفسیر مواعظ اخلاقی و تفسیر پارهای از آیات و احادیث، همچون آیه نور و حدیث عنوان بصری دارد.برخی نظریات خاص او عبارتند از وجوب عینی و تعیینی نماز جمعه در دوره غیبت امام زمان، شیعه دانستن محییالدین عربی، حرام بودن اقامت مسلمانان در بلاد کفر، و مخالفت با استفاده از تاریخ شمسی بهجای قمری.
طهرانی در شکلگیری انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ در ایران از امام خمینی حمایت میکرد.
آیت الله سیدحسن طباطبایی قمی
آیت الله سید
حسن طباطبایی
قمی
(زاده ۱۲۹۰ خورشیدی ۱۳۲۹ - درگذشته ۲۶ خرداد ۱۳۸۶) یکی از روحانیون معاصر ایران و از مراجع تقلید شیعیان است. ایشان به علت مبارزه با رژیم ستمشاهی سال ها در تبعید به سر برده و از مبارزین سرسخت رژیم طاغوت محسوب می شدند. مدفن این عالم ربانی و مجاهد در جوار حرم حضرت امام رضا (ع) می باشد.
آقا نجفی همدانی
آقا نجفی همدانی
سید محمد حسینی هَمِدانی مشهور به آقا نجفی همدانی(درگذشت ۱۳۷۵ش)، فقیه و مفسر امامی که در سال ۱۳۲۲ قمری در نجف به دنیا آمد و به همدان مهاجرت کرد. او در درس عالمانی مانند میرزای نائینی، محمدحسین غروی اصفهانی، و سید حسین بادکوبهای حضور یافت و آثاری در تفسیر و فقه و کلام تالیف کرد که مهمترین آنها، انوار درخشان در تفسیر قرآن است. این اثر به زبان فارسی است و در هجده مجلد به چاپ رسیده است. وی داماد میرزای نائینی بود.
سید عزالدین حسینی زنجانی
سید عزالدین حسینی زنجانی
سید عزالدین حسینی موسوی زنجانی مشهور به حاج آقا عزالدین زنجانی (۱۳۰۰-۱۳۹۲ش)، مرجع تقلید، فیلسوف، مفسر و مدرس حوزه علمیه مشهد. سید عزالدین حسینی، از خاندان امام جمعه زنجانی بود و در حوزه علمیه زنجان، قم و نجف تحصیل کرد. او از شاگردان امام خمینی و از روحانیان حامی انقلاب اسلامی ایران بود و به همین دلیل بازداشت و تبعید شد. او همچنین از شاگردان نزدیک علامه طباطبائی به شمار میرفت. پس از انقلاب اسلامی مدتی امام جمعه زنجان بود و از سال ۱۳۵۹ در مشهد ساکن شد.
شرح خطبه حضرت زهرا (س)، مشهورترین اثر اوست. این روحانی شیعی، در حرم امام رضا(ع) مدفون است.
سید محمدمهدی خراسانی
سید محمدمهدی خراسانی
سید محمدمهدی خراسانی (۱۱۵۲ـ ۱۲۱۸ق)، ملقب به شهید ثالث یا رابع، عالم دینی شیعه، فقیه و فیلسوف قرن دوازدهم و سیزدهم قمری. وی سرسلسله خاندانی سرشناس از عالمان است كه به «شهیدی»های خراسان مشهور شدهاند. وی مدتی شاگرد وحید بهبهانی بود. سید محمدحسن زنوزی، سید دلدار علی نقوی هندی، سید محمد مهدی بحرالعلوم از شاگردان وی بودهاند. او در مسائل اجتماعی و سیاسی فعال و صاحب نفوذ بود. فعالیتهای وی باعث کینهورزی صاحب منصبان حکومتی و توطئه کشتن وی شد. سرانجام در رمضان ۱۲۱۸ در حرم امام رضا(ع)، به شهادت رسید.
علی نمازی شاهرودی
علی نمازی شاهرودی
علی نمازی شاهرودی (۱۲۹۴-۱۳۶۴ش)، از عالمان و مؤلفان شیعه در مشهد. وی در شاهرود به دنیا آمد، تحصیلات عالیه در علوم مختلف را در نجف و مشهد گذراند و در اوایل جوانی از حافظان کل قرآن شد. نمازی شاهرودی تألیفاتی دارد که مشهورترین آنها مستدرک سفینة البحار است.
شخ علی نمازی در سال ۱۳۳۳ق مصادف با ۱۲۹۴ش در شاهرود زاده شد. پدرش محمد نمازی شاهرودی از علمای آن دیار بود که بیش از ۷۰ سال مبلغ دین بود و از مراجعی چون سید ابوالحسن اصفهانی و سید محمد فیروزآبادی، اجازه اجتهاد داشت.
نمازی شاهرودی در ۲ ذیالحجه سال ۱۴۰۵ق مصادف با ۲۸ مرداد ۱۳۶۴ش در مشهد درگذشت و در یکی از حجرههای صحن آزادی (صحن نو) در حرم امام رضا بهخاک سپرده شد.
سید عبدالله موسوی شیرازی
سید عبدالله موسوی شیرازی
سید عبدالله موسوی شیرازی (۱۲۷۰ -۱۳۶۳ش)، از مراجع تقلید شیعه در قرن چهارده و پانزده قمری و ساکن مشهد بود. او جزء علمایی بود که به سیاستهای رضاخان اعتراض کرد و در تجمع مردم در مسجد گوهرشاد نقش داشت. اعلامیههای متعددی علیه محمدرضا پهلوی صادر کرد و از حامیان جمهوری اسلامی ایران محسوب میشد. مدفن او در حرم امام رضا(ع) قرار دارد. سید محمدباقر موسوی شیرازی (م۱۳۹۳ش) فرزند اوست.
سید محمدهادی میلانی
سید محمدهادی میلانی
سید محمدهادی حسینی میلانی(۱۳۱۳-۱۳۹۵ق)، از مراجع تقلید شیعه در قرن چهاردهم قمری.
آیتالله میلانی بیشتر عمر خود را در عراق گذارند و در آنجا از درس علمایی چون شیخ الشریعه اصفهانی، آقا ضیا عراقی و میرزا محمد حسین نائینی بهره برد. وی از سال ۱۳۳۲ش در مشهد ساکن شد. سید علی خامنهای رهبر جمهوری اسلامی ایران مدتی نزد وی شاگردی کرد.
از میلانی آثاری از جمله محاضرات فی الفقه الامامیه و قادتنا کیف نعرفهم بر جای مانده است.
آیت الله میلانی در عرصههای سیاسی و اجتماعی نیز فعال بود. او از انقلاب اسلامی ایران، رهبری آن و نهضت مردم عراق حمایت میکرد. وی در تأسیس مدارس علمیه از جمله مدرسه حقانی نقش داشت. با حضوری وی در مشهد، حوزه علمیه این شهر رونق گرفت.
سید عبدالکریم هاشمینژاد
سید عبدالکریم هاشمینژاد
سید عبدالکریم هاشمی نژاد (۱۳۶۰-۱۳۱۱ش) عالم، نویسنده و از روحانیون مبارز انقلاب اسلامی در ایران بود. وی مبارزه با رژیم پهلوی را از سال ۱۳۴۲ش آغاز تا پیروزی انقلاب ادامه داد و پس از انقلاب دبیر حزب جمهوری اسلامی در مشهد شد. هاشمی نژاد با رای مردم استان مازندران به عنوان نماینده مجلس خبرگان قانون اساسی انتخاب شد. مناظرۀ دکتر و پیر، درسی که حسین علیهالسلام به انسانها آموخت و راه سوم بین کمونیزم و سرمایهداری از مشهورترین آثار اوست.
هاشمینژاد ۷ مهر ۱۳۶۰ش هم زمان با شهادت امام جواد(ع) در محل دفتر حزب جمهوری اسلامی مشهد طی یک عملیات انتحاری به شهادت رسید.