موسیقی محلی خراسان + سازهای موسیقی

موسیقی محلی شمال خراسان شامل: 1- عاشق ها 2- بخشی ها 3- لوطی ها

عاشق ها:

واژه عاشق به احتمال تلفظ از واژه های آشیک، آشوک و اشنو می باشد به معنی مرد مقدس که از نام ها و صفت های عاشق ها بوده است. در شمال خراسان به این گروه عاشق و در آذربایجان به آنها عاشیق می گویند.
این گروه از همه قدیمی تر است و نوازنده سازهایی مثل دهل، سورنا، کمانچه، قشمه و گاهی دایره بودند.
عاشق ها کار اصلی شان نواختن ساز است اما گاهی همراهش آواز هم می خواندند و رقص های متنوع و اجرای توره ( نمایش های موزیکال کمدی، انتقادی و طنزآمیز) از هنرهای زیبای آنها است.
عاشق ها نوازندگانی هستند که در جشن ها و عروسی ها حاظر می شدند و در فضای باز به پایکوبی می پرداختند و معمولا در این مراسم ها لباس های شاد می پوشیدند که رنگ پیراهن انها قرمز و شلوارهای کردی، جوراب های رنگی، بستن سر و کمر با شال، پوشیدن کلاه های نمدی و به پا کردن چارخ های تیل دار که گونر نام داشت و زمین و زمان را محو رقص تماشایی خود می کردند.
مشهورترین عاشق ها در اجرای توره: حضرت قلی، آتوعاشیق (عطاءالله)، حسین قلی، نیاز علی صحرا روشن و رمضان علی عزیزی
مشهور ترین عاشق ها: آقاجان عطایی، خلیل یوسفی، ولی خان رحیمی، محمد ابراهیمی، نایب علی صحرا روشن

بخشی ها:

مرکز فعالیت این گروه در شهرهای قوچان، شیروان و بجنورد است.
بخشی ها جدا از نواختن دوتار و خواندن آواز، در سرودن شعر و نقل روایات متناسب با آن مقام موسیقی هم تبحر خاصی دارند.
همچنین مهارتی در ساخت سازهای خود هم دارند.
بخشی ها در میان کرمانچ ها به 5 دسته تقسیم می شوند:
– بخشی های حماسه خوان
– بخشی هایی که داستان های مذهبی و دینی را می خوانند.
– بخشی های بارگاهی که در خدمت حاکمان و والیان بودند.
– بخشی هایی که راوی فرهنگ میانه در جامعه هستند که به آنها شلوغ گر نیز می گفتند.
– بخشی های درمانگر که هم به درمانگری با کلام و آواز و هم به درمانگری گیاهی اشنایی داشتند.

لوطی ها:

ساز لوطی ها دایره بوده است و در حکم پیام رسانان جامعه آن زمان بودند و همیشه در سفر بودند و وقایع، خبرها، روییداد ها و اتفاقات را نقل می کردند.

سازهای موسیقی محلی خراسان

دایره:

دایره که شباهت زیادی به دف دارد از سازهای کوبه ای ایران است.
تفاوتی که دایره با دف دارد این است که دف بزرگتر از دایره است و همچنین دارای زنجیرهای کوچکی است که به ان متصل هستند.

کمانچه:

کمانچه در دستگاه های مختلف موسیقی ایرانی کوک های مختلفی دارد که رایج ترین ان به صورتی است که سیم های اول و دوم نسبت به هم فاصله چهارم (یا پنجم) داشته، سیم سوم یک اکتاو بم تر از سیم اول و سیم چهارم یک اکتاو بم تر از سیم دوم است.

قوشمه:

یکی از سازهای محلی است که از دو نی به طول حدودی 20 سانتی متر است. این ساز دارای یک اکتاو کامل است.

دهل:

یکی از آشناترین سازهای موسیقی خراسانی باشد.

دوتار:

این ساز همانطور که از نام آن برمی آید، این ساز دارای دو سیم (تار) است.

سرنا:

سرنا یا سورنا یکی از سازهای بادی نواحی خراسان است که از چوب ساخته می شود و بیشتر با دهل نواخته می شود.